Jeremia Lamenting over de Herfst van Jeruzalem, Re Horloge

Het nieuws arriveerde als een voorbode van onheil, een fluistering op de wind doordrenkt met de scherpe tang van rook en de metaalachtige tang van bloed. Het kwam door een haveloze boodschapper, een knorrig man met wilde ogen en een schor van de stem bij inspanning. Hij struikelde in Jeremia's afgelegen toevluchtsoord, instortend aan de voeten van de profeet, zijn boodschap een stortvloed van woorden verstikt met snikken. — Hij was er niet tussen het stof en de chaos in Jeruzalem, maar de vluchtelingen die naar zijn afgelegen toevluchtsoord stroomden, schilderden een nachtmerrieachtig tafereel. Vermoeide gezichten, geëtst met angst, vertelden over de verschrikkingen die ze hadden gezien. De eens zo levendige stad werd gereduceerd tot een smeulende schil, de Tempelberg en een brandstapel die reikte naar een bloedrode hemel. — Ze spraken over Nebukadnezars meedogenloze belegering, de stormrammen die de muren verpulverden, de Babylonische boogschutters die de dood van verre regenden. De laatste breuk was een vloed van staal en furie, beschreven in stille tonen die in huiveren veranderden toen ze spraken over uit elkaar gescheurde families. — Een vrouw, haar stem rauw van wanhoop, sprak over Babylonische soldaten die haar huis binnendrongen. Haar man, een kopersmid, werd weggesleept, zijn smeekbede om genade onbeantwoord. Haar tienerzonen, hun ogen wijd open van angst, werden voor haar eigen ogen afgesneden, hun bloed bevlekte de ooit ongerepte vloer. Ze sprak, tot een verschrikte fluistering, over soldaten die de kinderen als menselijke schilden tegen wanhopige verdedigers gebruiken. — Een ander man, zijn hand gewikkeld in een bloederige doek, sprak over hoe een soldaat een jong jongetje, niet ouder dan vijf jaar, pakt en van de stadsmuren gooit. De misselijkmakende donderslag van het lichaam van het kind die de stenen eronder raakte, echode in zijn stem. Verhalen over massale kruisigingen, van families die als een grimmige waarschuwing op scherpe staken waren gespietst, werden met trillende lippen verteld. — Jeremia, voorovergebogen in zijn slecht verlichte schoffel, luisterde, zijn hand ging instinctief naar zijn verweerde gezicht. Rembrandt legde dit moment perfect vast, de profeet was een eenzame figuur opgeslokt door wanhoop. Het rijk gekleurde gewaad dat hij droeg, in schril contrast met de verwoesting die hij hoorde beschrijven, leek het lijden van de stad te bespotten. — Door hun tranenverhalen zag Jeremia de straten verstikt met rook, het glinsteren van Babylonische harnas onder een brandende hemel. Hij hoorde het geschreeuw van de stervenden, de wanhopige smeekbeden om genade onbeantwoord. De stilte in zijn eigen schoffel voelde oorverdovend in vergelijking. Hij stelde zich de ooit heilige grond van de Tempelberg voor, nu een tableau van bloedbad, de heilige stenen, doordrenkt van de wreedheid. — Verdriet, een bekend gewicht kwam op hem neer. Hij had hen gewaarschuwd en zijn uitspraken klonken in zijn gedachten. Toch had hun arrogantie hen verblind. Nu lag de heilige stad in puin, de Ark van het Verbond, een symbool van hun geloof, verloren. Hete tranen welden in zijn ogen, een stortvloed aan emoties die hem dreigen te verdrinken. — Maar zelfs in de troosteloosheid bleef een sprankje hoop over. De vluchtelingen, hoewel gebroken, hielden zich vast aan hun geloof. Misschien, dacht Jeremia, dat deze ballingschap, deze smeltkroes van lijden, een nieuw volk zou smeden, dat getemperd was door ontberingen en klaar om te herbouwen. Hij zou hun stem zijn, een baken in de duisternis, hen eraan herinneren dat zelfs uit de as, Jeruzalem opnieuw zou kunnen opstaan. — Kunstwerk is van Rembrandt Harmenszoon Van in Rijn 1606-1669 en is in het publieke domein.